چاپ به عنوان یکی از قدیمی ترین صنعت ها همواره در زندگی جوامع بشری حضور داشته و تاریخ شناسان نشانه های حضور این صنعت در سده های گذشته را به وضوح بیان نموده‌اند.
انسان های اولیه با کمک تصاویر و نقوشی که روی دیوارها حک می کرده اند با یکدیگر در ارتباط بودند که کم کم روند تکاملی به شکل های نوین تری از چاپ ختم شد.
این صنعت در طی مرور زمان و گذشت سالیان همراه و همگام با تغییرات و رشد و گسترش زندگی انسان ها رشد کرده تا جایی که امروزه به عنوان یکی از صنایع بزرگ در دنیا محسوب می شود .
چاپ نقش بر روی پارچه از قدیمی ترین هنرها ی دست بشر است .تمایلی که بشر برای پوشش خود داشته و همچنین محیط پیرامون وی که در این زمینه برای او الهام بخش بوده است سبب شده تا در طول سالیان طولانی هنرهای مختلفی از جمله پارچه بافی .چاپ نقش بر روی پارچه و در نهایت صنعت طراحی لباس ایجاد و رونق گیرد.
تولید طرح و نقش روی پارچه به وسیله باسمه یا قالب در سده چهارم پیش از مسیح در هند آغاز شده تا مدتی بعد به چین راه یافته است (واژه‌ی چیت) در زبان فارسی برگرفته از زبان هندی است.
این پارچه ها بعدها با همان سبک به اروپا راه یافتند.چاپ باتیک نیز یکی از انواع چاپ سنتی است که در ابتدا در چین و بعد در اندونزی رواج یافت و بوسیله ماده ای مقاوم (ترکیبی از سقز -موم-پارافین)بر روی پارچه ابریشم انجام می شود.
چاپ پارچه در لغت به معنای رنگ کردن قسمت هایی از پارچه است که از این نظر با واژه‌ی رنگرزی متفاوت است ” چرا که رنگرزی به معنای رنگ کردن کل سطح پارچه است به نحوی که همه‌ی قسمت ها با هم همرنگ می شود.
نقاشی روی پارچه در دوره هخامنشی
با شروع دوره ساسانیان چاپ پارچه در ایران آغاز گشت که شامل پارچه های مختلف ساده.کتان و ابریشمی بود.اما ۵۰۰ سال بعد از میلاد مسیح اولین پارچه های چاپی به اروپا راه یافت که تقریبا همه ی آنها سبک شرقی داشتند.بعد از مدتی اروپاییان خود شیوه ی چاپ باسمه ای را در پیش گرفتند.در این شیوه رنگ با چسب خاصی ترکیب می شد و توسط قالب بر روی پارچه نقش می بست اما در شرق همچنان از رنگهای طبیعی استفاده می شد که تمامی الیاف پارچه را رنگ می کرد.
چاپ دستی پارچه
چاپ دستی پارچه ایجاد نقش بر روی انواع سطوح با مواد گوناگون را می گویند که می تواند در ابعاد کوچک و بزرگ و با رنگهای متفاوت و حتی سیاه و سفید باشد.چاپ دستی مناسب برای سطوح مختلف چوبی.شیشه ای و فلزی مانند پنجره –دیوار و کفپوش و … است.
همچنین برای نقش اندازی روی کاغذ و مقوا مثل بوم-پوستر و کاغذ دیواری و یا حتی روی انواع گوناگون پارچه مثل روسری-کوسن و رومیزی کاربرد دارد.
چاپ دستی رشته شاخص برای هنرمندان رشته های گرافیک-نقاشی-دکوراسیون داخلی-طراحی صحنه و طراحی لباس و … می باشد.
چاپ باتیک
چاپ باتیک نوع دیگری از طراحی بر روی پارچه است که در بسیاری از کشورهای جهان طرفداران زیادی دارد .در اندونزی چاپ باتیک بخشی از یک سنت باستانی و قدیمی محسوب می شود “باتیک “از یک کلمه ی اندونزیایی به معنی نقطه است که در واقع اشاره به نقطه کوبی بر روی پارچه است.
روش قلمکار
روشی که در آن چاپ با استفاده از قالب های چوبی روی پارچه انجام میگیرد را روش قلمکار می گویند که هنوز هم در اصفهان-مشهد و دامغان رونق و رواجی محدود دارد .
البته شیوه اولیه و ابتدایی آن با استفاده از قلم انجام می گرفت که برای تثبیت رنگ ها نیز از مواد شیمیایی خاصی استفاده می شد ولی با گذشت زمان و پیشرفت این روش و برای صرف زمان کمتر و تولید بیشتر از قالب های چوبی استفاده شد.برای این روش طرح مورد نظر را به صورت برجسته روی چوب می تراشیدند و سپس آن را در نمد و یا پارچه های کاملا آغشته شده به رنگ فرو می بردند تا نقاط برجسته آغشته به رنگ شده و قالب را در مناطق مورد نظر روی پارچه می فشردند البته در روش چاپ قلمکار یا قالب چوبی عیب هایی مثل زمخت بودن طرح به علت تراشیدن دستی چوب و بی نظمی وجود داشته که باعث شد همواره مردمان به فکر ایجاد و ابداع روش های بهتر چاپ پارچه باشند.
روش های نوین چاپ روی پارچه
با پیشرفت وسایل و روش های کارگاهی در طی زمان و استفاده از ماشین آلات به روز همواره روش های چاپ در حال تحول و دگرگونی بوده است.امروزه بهترین دستگاه های چاپ دیجیتال در کارگاه ها برای انجام چاپ استفاده می شود که سرعت و ظرافت را به کار افزوده است همچنین از بهترین روش ها میتوان چاپ کوره ای را نام برد که دارای ماندگاری فوق العاده بالا می باشد.